Jump to content

Preussen

Frá Wikipedia, hin frælsa alfrøðin
(Ávíst frá Prussland)
Preussen
Preußen
1525 – 1947
Flagg (1892-1918) Vápnaskjøldur
Location of Preussen
Preussen (reytt) innanfyri týska ríkismarkið 1871-1918
Høvuðsstaður Königsberg (1525–1701)
Berlin (1701–1947)
Mál
Trúgv Protestantisma, Katolosisma
Stjórn Monarki, demokrati
Hertugi
 -  1525-1568 Albert 1. (fyrsti)
 -  1688-1701 Fríðrikur 1. (síðsti)
Kongur
 -  1701-1713 Fríðrikur 1. (fyrsti)
 -  1888-1918 Wilhelm 2. (síðsti)
Forsætisráðharri
 -  1918–1920 Paul Hirsch (fyrsti)
 -  1933–1945 Hermann Göring (síðsti)
Lóggávuting Senatið
Søguligt tíðarskeið Renesansan til nýggjari tíð
 -  Hertugadømið Preussen 10 april 1525
 -  Unión við Brandenburg 27 august 1618
 -  Kongaríkið Preussen 18 januar 1701
 -  Frístaturin Preussen 9 november 1918
 -  Avtøka de facto 30 januar 1934
 -  Avtøka de jure 25 February 1947
Vídd
 -  1939 297,007 km² (115 sq mi)
Fólkatal
 -  1939 est. 41,915,040 
     Tættleiki 0,1 /km²  (0,4 /sq mi)
Í dag partur av  Belgia
 Danmark
 Kekkia
 Litava
 Niðurlondum
 Póllandi
 Russlandi
 Sveis
 Týsklandi

Preussen (týskt: Preußen, gamalt proysiskt: Prūsa ella Prūsija) var eitt søguligt hertugadømi og frá 1701 kongaríki. Navnið kemur av proysarum, eitt baltiskt fólk í ætt við litavar og lettar, sum seinni varð týsktgjørt (germaniserað). Áðrenn Preussen gjørdist sjálvstøðugt hertugadømi, var tað partur av týska riddaralagsríkinum saman við Livonia (nútíðar Estland og Lettland).


Hertugadømið Preussen 1525-1701:

Hertugi Ár Úrdr.
Albert 1525-1568
Albert Fríðrikur 1568-1618
Johan Sigismund 1618-1619
Georg Wilhelm II 1619-1640
Fríðrikur Wilhelm 1640-1688
Fríðrikur I 1688-1701


Kongadømið Preussen 1701-1918:

Kongur Ár Úrdr.
Fríðrikur I 1701-1713
Fríðrikur Wilhelm I 1713-1740
Fríðrikur II 1740-1786 Kallaður Fríðrikur mikli
Fríðrikur Wilhelm II 1786-1797
Fríðrikur Wilhelm III 1797-1840 Var í kríggi móti Napoleon
Fríðrikur Wilhelm IV 1840-1861
Wilhelm I 1861-1888 Gjørdist fyrsti týski keisarin 1. januar 1871, og setti Bismarck sum kanslara
Fríðrikur III 1888-1888 Annar týski keisarin. Vann Slesvig frá Danmark í 1864
Wilhelm II 1888-1918 Triði týski keisarin. Legði frá sær og fór í útlegd í Niðurlondum í 1918